Operacje naczyń. Co warto wiedzieć i czego spodziewać się przed zabiegiem?
Chirurgia jest dziedziną niebywale mocno kojarzącą się z operacjami. Z greki: cheir to ręka, a ergon – działanie, więc już sama nazwa sugeruje, że mamy do czynienia ze specjalnością zabiegową. Chirurgia naczyniowa skupia się konkretnie na operacjach tętnic i żył, czyli struktur bardzo delikatnych. Potrzeba niebywałej wiedzy, precyzji i opanowania, by prawidłowo przeprowadzać takie zabiegi.
Różne typy operacji
W związku z prężnym rozwojem chirurgii, techniki operacyjne nieustannie podlegają udoskonalaniu. Wprowadzane są nowe metody – często mniej inwazyjne, niż operacje standardowe, np. zabiegi z dostępu przezskórnego, szczególnie często wykorzystywane w chirurgii naczyniowej.
Chirurgia umiejętnie łączy wykonywanie zabiegów konwencjonalnych i przeprowadzanie operacji, w których stosuje się techniki alternatywne.
Przykłady zabiegów
Wycinanie chirurgiczne żylaków kończyny dolnej (poszerzonych żył powierzchownych nóg) to procedura lecznicza refundowana przez NFZ. Opiera się ona na usunięciu niesprawnej żyły (zazwyczaj odpiszczelowej) w całości, a następnie - wypreparowaniu żylaków, które stanowiły problem. Zabieg wykonuje się przeważnie w znieczuleniu regionalnym, więc pacjent pozostaje w kontakcie. Po operacji zakładana jest specjalna pończocha uciskowa. Chory zwykle opuszcza szpital tego samego lub kolejnego dnia i po jakimś czasie stawia się na kontrolę.
Przezskórne wszczepienie stent-graftu (specjalnej protezy naczyniowej) to jedna z możliwości leczenia tętniaka aorty brzusznej i tętnic biodrowych. Przy tym zabiegu konieczne jest wykonanie niewielkich nacięć w pachwinach, aby uzyskać dostęp do tętnic udowych. Przez cewnik (osadzony w aorcie) podawany jest środek kontrastowy, który pozwala uwidocznić system tętniczy w obrazie radiologicznym. Stent-graft umieszczany jest we właściwym położeniu przy pomocy prowadników. Proteza ma za zadanie wzmocnić i uszczelnić naczynie. Po operacji – pacjent z reguły pozostaje w szpitalu przez kilka dni.
Co czeka pacjenta przed operacją?
Osoba przyjęta do szpitala w trybie planowym posiada skierowanie, które wystawił lekarz pierwszego kontaktu lub specjalista. Często przewidywana jest przynajmniej kilkudniowa hospitalizacja. Ważne, aby chory po przyjęciu został dokładnie zbadany. Lekarz powinien także przeprowadzić z nim wywiad oraz przejrzeć dokumentację - przyniesioną przez pacjenta i znajdującą się w archiwach placówki.
Sama kwalifikacja do operacji opiera się przede wszystkim na wynikach niezbędnych badań laboratoryjnych, ewentualnych badań dodatkowych oraz ocenie stanu ogólnego pacjenta. Posiadanie poważnych chorób układowych (np. niewydolności serca) to zawsze czynnik obciążający. Stan pacjenta z takim schorzeniem powinien zostać unormowany przed zabiegiem.
Podczas rozmowy warto poinformować lekarza o przyjmowanych preparatach medycznych. Specjalista wyda zalecenia odnośnie przerwania lub kontynuowania zażywania danych leków (być może takich wytycznych udzielił już wcześniej lekarz w poradni). Oprócz tego – może zaordynować odpowiednią dietę lub głodówkę.
Równie istotna jest ocena dokonywana przez anestezjologa, który koncentruje się na tym, w jaki sposób na danego pacjenta wpłynie znieczulenie, środki zwiotczające mięśnie, preparaty przeciwbólowe oraz operacja jako proces całościowy. Anestezjolog uzgadnia także z chorym rodzaj znieczulenia.
Lekarz ma obowiązek przekazać pacjentowi wszelkie niezbędne informacje dotyczące planowanej operacji, opowiedzieć o korzyściach, możliwych skutkach ubocznych, powikłaniach, itp. Konieczne jest uzyskanie świadomej zgody pacjenta na operację - na piśmie. Osobny dokument wymagany jest w przypadku znieczulenia (zgoda na znieczulenie).
W przypadku zabiegów ratujących życie (np. wykonywanych w trybie pilnym czy natychmiastowym) sytuacja wygląda odmiennie - znaczenie ma każda sekunda, więc pewne czynności są pomijane.
Dlaczego operacje wiążą się z ryzykiem?
Preparaty podawane przez anestezjologa (np. środki znieczulające), manipulacja chirurgiczna przy naczyniach, ewentualne obciążenia wynikające z obecności schorzeń przewlekłych – organizm pacjenta musi znieść naprawdę wiele podczas operacji. Przy każdym zabiegu może też dojść do powikłań (np. wstrząsu, w wyniku zbyt dużej utraty krwi). Im bardziej skomplikowana i rozległa operacja – tym większe niebezpieczeństwo dla pacjenta, dlatego tak znaczącą rolę odgrywa staranna kwalifikacja i przygotowanie chorego. Wszystkie te czynniki sprawiają, że lekarz podejmuje decyzję o przeprowadzeniu operacji tylko wtedy, gdy korzyści przewyższają ryzyko lub kiedy wykonanie zabiegu wydaje się absolutnie konieczne.
Nieważne, czy to drobny zabieg, czy duża operacja – podczas realizacji procedury chirurgicznej (a także przed jej rozpoczęciem i po zakończeniu) obowiązują określone standardy, na które składa się wiele szczegółowych zasad. Rzetelne przestrzeganie tych norm równa się stawianiu bezpieczeństwa i zdrowia pacjenta na pierwszym miejscu.